DSR (Demand Side Response) to mechanizm funkcjonujący w polskim systemie elektroenergetycznym, który umożliwia odbiorcom energii – głównie firmom – uzyskiwanie wynagrodzenia za czasowe ograniczenie zużycia prądu. Celem DSR jest zwiększenie stabilności krajowego systemu energetycznego w sytuacjach zagrożenia niedoborem mocy.
Co oznacza DSR?
DSR, czyli program zarządzania popytem na energię elektryczną, opiera się na założeniu, że odbiorcy końcowi (firmy, zakłady przemysłowe, instytucje) mogą czasowo zredukować pobór mocy na żądanie operatora systemu przesyłowego (PSE), w zamian otrzymując za to wynagrodzenie.
W praktyce oznacza to:
- możliwość udziału w rynku mocy bez budowania elektrowni,
- wynagradzanie firm za dostępność do redukcji zapotrzebowania na prąd,
- działania prewencyjne w sytuacjach ryzyka blackoutu.
Jak działa program DSR?
Mechanizm DSR polega na:
- Zawarciu umowy z operatorem lub agregatorem – firma zgłasza gotowość do redukcji poboru energii.
- Określeniu mocy redukcji – np. 500 kW, którą może odłączyć w danym okresie.
- Otrzymaniu sygnału od PSE – w przypadku zagrożenia stabilności systemu.
- Realizacji redukcji poboru – np. poprzez odłączenie wybranych linii produkcyjnych lub przełączenie na zasilanie awaryjne.
- Weryfikacji realizacji – PSE lub agregator sprawdza, czy redukcja została wykonana.
- Wypłacie wynagrodzenia – firma otrzymuje środki niezależnie od tego, czy wezwanie faktycznie nastąpiło, o ile utrzymuje deklarowaną gotowość.
Kto może wziąć udział w DSR?
Program DSR jest przeznaczony głównie dla:
- zakładów przemysłowych,
- firm produkcyjnych,
- centrów danych,
- chłodni, piekarni, drukarni,
- innych podmiotów, które mogą elastycznie zarządzać zużyciem prądu.
Minimalna moc do redukcji to zazwyczaj 100 kW, choć konkretne warunki zależą od umowy z agregatorem DSR.
Jakie są korzyści z udziału w DSR?
Uczestnictwo w programie DSR może przynieść firmom realne zyski:
- dodatkowy przychód – od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie (w zależności od mocy),
- lepsze zarządzanie energią – firmy uczą się analizować i optymalizować zużycie,
- zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego – poprzez zmniejszenie ryzyka przestojów systemu,
- potwierdzenie odpowiedzialności energetycznej – korzystny element wizerunkowy i ESG.
Czy DSR wiąże się z ryzykiem?
W teorii uczestnik DSR powinien być gotowy do ograniczenia poboru mocy w określonych godzinach. W praktyce:
- wezwania do redukcji są bardzo rzadkie (zazwyczaj kilka razy w roku),
- firma ma wpływ na zakres i sposób redukcji,
- brak realizacji zgłoszonej redukcji może skutkować utratą części wynagrodzenia, ale nie generuje kosztów karnych.
Zarządzanie ryzykiem i odpowiedni dobór procesów do redukcji sprawiają, że program DSR nie zakłóca normalnej działalności firmy.
Jak zacząć korzystać z DSR?
- Analiza możliwości technicznych – identyfikacja urządzeń lub procesów możliwych do wyłączenia lub przełączenia.
- Wybór agregatora DSR – podmiotu pośredniczącego między firmą a PSE.
- Podpisanie umowy – z określeniem mocy dostępnej do redukcji.
- Testy i wdrożenie – przygotowanie systemów do reagowania na sygnały.
- Rozpoczęcie programu i rozliczenia – wypłata wynagrodzeń na podstawie dostępności i ewentualnych redukcji.
Czy program DSR się opłaca?
Dla firm, które zużywają znaczną ilość energii elektrycznej, uczestnictwo w DSR to realna szansa na zysk bez inwestycji. Odpowiednio wdrożony program nie wpływa negatywnie na produkcję, a pozwala uzyskać dodatkowe źródło przychodu i poprawić elastyczność energetyczną.
W kontekście rosnących cen prądu i transformacji energetycznej, elastyczne zarządzanie poborem energii może być nie tylko korzystne finansowo, ale wręcz konieczne w przyszłości.