Rynek mocy to stosunkowo nowy instrument wspierający bezpieczeństwo energetyczne Polski. Uruchomiony w 2021 roku na podstawie ustawy z 8 grudnia 2017 r., ma zapewnić, że w okresach dużego zapotrzebowania system elektroenergetyczny pozostanie stabilny.
Czym jest rynek mocy?
To mechanizm, w którym nie handluje się samą energią, ale zdolnością do jej dostarczenia (lub ograniczenia). Głównym celem jest zapewnienie dostępnych mocy sterowalnych – zarówno przez wytwórców (elektrownie), jak i odbiorców ograniczających zużycie (DSR).
Jak działa rynek mocy?
Organizatorem jest Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), które ogłasza aukcje mocy kilka lat przed rzeczywistym okresem dostaw. Uczestnicy (elektrownie konwencjonalne, OZE z magazynami energii, podmioty DSR) zgłaszają swoje zdolności w formie ofert.
Wygrywają najtańsze oferty aż do osiągnięcia potrzebnego wolumenu. Zwycięzcy podpisują umowy na kilka lub kilkanaście lat i otrzymują zapłatę za gotowość do zapewnienia mocy, niezależnie od tego, czy rzeczywiście energia zostanie wytworzona.
Kto bierze udział?
W rynku mocy uczestniczą:
- wytwórcy energii: elektrownie węglowe, gazowe, OZE z magazynami,
- odbiorcy redukujący zużycie (DSR),
- PSE (operator systemu przesyłowego),
- URE (Urząd Regulacji Energetyki).
Dlaczego rynek mocy jest potrzebny?
Polski system energetyczny oparty na OZE jest podatny na wahania generacji. By uniknąć blackoutów w szczytach zapotrzebowania, konieczne są rezerwy mocy sterowalnych. Równocześnie, rynek mocy przesyła informację cenową o potrzebie nowych inwestycji lub modernizacji istniejących źródeł źródło: pse.plmdpi.com.
Finansowanie rynku mocy
Koszty są pokrywane przez odbiorców końcowych za pośrednictwem opłaty mocowej w rachunku. Szacuje się, że do 2030 r. konsumenci zapłacą około 90 mld zł, z czego ok. 36% trafi na wsparcie nowych źródeł.
Kto zyskuje?
Dotychczas głównymi beneficjentami byli istniejące i modernizowane jednostki węglowe – odpowiadające za ponad 80% zakontraktowanej mocy w ramach aukcji na lata 2021–2025.
Jednak udział nowych inwestycji, w tym magazynów energii, rośnie – w aukcji na 2028 r. już 15% kontraktów dotyczyło magazynów.
Co zmienia się w ETS2 (od 1 lipca 2025 r.)
Od połowy 2025 r. wsparcie w rynku mocy będzie ograniczone do jednostek o emisji ≤ 550 g CO₂/kWh – oznacza to wygaszanie wsparcia dla najbardziej emisyjnych źródeł i premiowanie czystszych technologii.
Korzyści i wyzwania dla firm
Dla firm produkcyjnych i wytwórczych udział w rynku mocy może przynieść stabilne przychody i opłacalność modernizacji. Jednocześnie konsumenci końcowi – w tym przedsiębiorstwa – znacznie lepiej chronią się przed blackoutami dzięki większej stabilności systemu.
Konkluzja
Rynek mocy to kluczowe narzędzie zapewniające bezpieczeństwo energetyczne Polski. Dzięki niemu możliwe jest:
- finansowanie rezerw mocy,
- motywowanie do modernizacji i inwestycji,
- ograniczanie ryzyka przerw w dostawach.
Przedsiębiorstwa o dużym zużyciu energii powinny rozważyć udział w rynku mocy, zarówno jako wytwórcy, jak i potencjalni dostawcy elastyczności.